Op 1 mei 2024 start de elfde editie van Circusstad Festival in Rotterdam. Voorafgaand aan dit festival sprak Circusweb met Menno van Dyke, artistiek leider van het festival.
Buiten is het windkracht zes en slaat de regen hard neer op de grond als Menno even voor tien uur in de ochtend Café Dox binnenstapt. Vandaag geen spotlights en klaterend applaus voor de gelouterde jongleur. Maar Menno praat enthousiast en vol passie over het Circusstad Festival dat hij voor de derde keer samenstelde.
Kan je aangeven waar Circusstad Festival voor staat?
“Poeh, dat is een lastige vraag. Dat hangt ervan af waar het interview over gaat. Gaat het over circus, het festival in het algemeen of over mijn positie als artistiek leider? Of gaat het over deze editie?”
Laten we starten met deze editie.
“Daar kan ik meerdere dingen over zeggen. Het is aan de ene kant de terugkeer van het Circusstad Gala. Dit jaar is het is de tweede gala-editie; we besloten om er een tweejaarlijks terugkerend gala-evenement van te maken.
Het Gala introduceerde ik in 2022 – toen ik bij het festival kwam – als nieuw element binnen de programmering. Een onderdeel waar alles bij elkaar komt, waar iedereen zich in terug kan vinden en waar je bruggen bouwt tussen de verschillende circusvormen”.
Verwijzend naar de eerste vraag, waar staat het Festival voor? Wat vind je van “Circusstad Festival, een feest voor alle mensen?”
“Wij zijn een festival dat werkt vanuit het beeld dat het circus altijd zoekt naar het buitengewone. Dat vind ikzelf een terugkerend element binnen circus en het is iets wat ook terugkomt in de historie. Het gaat eigenlijk altijd om het buitengewone. En dan niet alleen in acts en in trucs maar ook in mensen.
In de maatschappij wordt toch veel geprobeerd om zo gelijk mogelijk te zijn. In het circus is ‘uniek zijn’ bijna een voorwaarde. Het is een belangrijk element, waardoor wij circus zien als een plek waar iedereen mee kan doen, zichzelf kan zijn en waar je persoonlijke verhalen in kwijt kunt.
Zoals wij circus zien is het een inclusieve kunstvorm en inderdaad: voor iedereen en door iedereen.”
‘Humans 2.0’ van het circusgezelschap ‘Circa’.
Circusstad Festival speelt zich ook af op een aantal nieuwe locaties in Rotterdam, zoals: de Laurenskerk en het Maritiem Museum. Zoek bewust naar zulke locaties?
“We hebben inderdaad afwisseling in locaties en dat blijft waarschijnlijk ook. We kunnen niet ieder jaar overal zijn en we hebben inmiddels veel partners in Rotterdam waar we graag mee samenwerken.
Daarbij hoort ook een goede mix tussen overdekte en openluchtvoorstelling, gezien het Nederlandse klimaat?
“Er moet inderdaad een goede balans zijn. We kunnen niet te veel leunen op het buitengebeuren, want… je weet nooit hoe het qua weer loopt.
Vorig jaar hadden we geluk, want de grote buitenvoorstelling die hier stond speelde op woensdag en op donderdag toen het prachtig weer was en vanaf vrijdag startte de regen.
We moesten toen iedere dag ook een voorstelling op het Schouwburgplein cancelen vanwege de regen, maar het was gelukkig niet de grote voorstelling waar we 300 kaarten per keer voor verkocht hadden…
Wat kun je over de Circusstad Festival-programmering van dit jaar zeggen?
“We hebben een mix tussen internationale topvoorstellingen en werk van Nederlandse bodem. Daarnaast laten we nét afgestudeerde artiesten, de huidige circusstudenten en het werk van het jeugdcircus zien.
Ik ben bijzonder trots dat het Circusstad Gala weer terugkomt; een hoogtepunt in het hele programma.
Daarnaast spelen er vier internationale voorstellingen, die gelden als wereldtop-voorstellingen en allen veel succes hadden op Edinburgh Fringe Festival. Als je daar succesvol bent, tour je vervolgens wereldwijd.
We praten in dit geval over: de voorstelling ‘Humans 2.0’ van het circusgezelschap ‘Circa’ uit Australië en ‘Pss Pss’ van het Zwitserse clownsduo ‘Compagnia Baccalà’. Maar denk ook aan de productie ‘Raven’ van de circusclub ‘Still Hungry’ uit Berlijn en het waanzinnige ‘Brave Space’ van de circusartiesten van ‘Loft’ uit Chicago.
Compagnia Baccalà
We hebben daarnaast een sterke focus op vrouwen in het circus; een bewuste keuze. Een voorbeeld daarvan is de voorstelling Raven. Een succesvolle voorstelling, die ik al een aantal jaar probeerde te boeken. Drie circusartiesten die alle drie ook moeder zijn. De dames zijn in een bepaalde fase van hun leven gekomen: als artiest én als vrouw in het circus. En daaromheen maakten ze een voorstelling.
Ik realiseerde me dat het niet altijd eenvoudig is om mannen en vrouwen gelijkwaardig vertegenwoordigd te hebben op het festival. Maar… in veel voorstellingen staan alleen maar mannen op het toneel.
Ik ben daar extra op gaan letten en zo is het gegroeid dat we dit jaar bijna zestig procent vrouwelijke artiesten hebben. En ik geloof zelfs dat dertien van de 25 voorstellingen ook door vrouwelijke regisseurs zijn geregisseerd.”
We spraken al eerder over het gala. De regie van het Circusstad Gala doe je zelf, dat moet een flinke klus zijn!
“Ja, het is een voorstelling die in een kort tijdsbestek in elkaar gezet wordt. De productie speelt slechts één avond, maar moet ook in één dag in elkaar worden gezet.
Negen verschillende gezelschappen met in totaal twaalf verschillende acts. Ik ben daar al meer dan een jaar mee bezig en let daarbij erg op de samenstelling van het programma.
Het is een mix tussen aan de ene kant artiesten die al op het festival aanwezig zijn met hun andere/ langere voorstelling en die vervolgens in het gala iets unieks laten zien wat ze alleen in het gala doen. En aan de andere kant staat een groep speciale gasten die exclusief voor het gala naar Rotterdam komen.”
Je bent wederom de ‘spreekstalmeester’ van het gala?
“Tijdens de vorige gala-editie deed ik dat ook en het is een leuk verhaal. Ik stel dus het hele programma samen, ken alle acts en weet precies wat ik ermee wil zeggen. Ik zoek dan eigenlijk niet naar iemand die alleen maar opzegt of voorleest wat ik bedacht heb. Ik zocht eigenlijk iemand die ook een beetje betrokken was bij het evenement, maar kon diegene maar niet vinden.
Toen zei op een gegeven moment iemand: ‘waarom doe je het niet zelf?’. Tot toen had ik nog nooit iets gepresenteerd in mijn leven. Als jongleur stond ik uiteraard wel op het toneel, maar dat gebeurde zonder daarbij te spreken.
Het was heel spannend, maar het werd goed ontvangen en de mensen vonden het erg aangenaam. En ik vond het – in de rol van artistiek leider en programmasamensteller – óók leuk. Dus… dit jaar doe ik het weer!”
Kortom, Circusstad Festival 2024 wordt een interessant en spectaculair circusfeest voor alle mensen?
“Ieder jaar bereiken we meer mensen en ieder jaar worden meer kaarten verkocht. Het zit in de lift en we merken dat het Circusstad Festival enorm gewaardeerd wordt in Rotterdam en omstreken én internationaal steeds meer aandacht krijgt.
Voor mijn gevoel ondervindt het festival een positieve ontwikkeling. We ontwikkelden mooie plannen voor de komende vier jaar. Ik heb daarom ook het volste vertrouwen in de toekomst van Circusstad Festival.”
Menno van Dyke (foto: © Arjan van der Dussen)
