Zwiggelaar Auctions presenteert met trots het eerste deel van een unieke collectie Adolph Friedländer posters, die deel uitmaken van de collectie van Jaap Best. Deze unieke veiling is mogelijk omdat inmiddel dankzij een heidens karwei alle dubbele exemplaren zijn uitgesorteerd. Sommige zijn echt unieke overgebleven exemplaren.
Jaap Best (1912 – 2002) was al van jongs af aan betoverd door het circus en verzamelde circusaffiches. Gefascineerd door circussen als Circus Wilhelm Hagenbeck en Circus Cory Althoff, was het geen verrassing dat hij professioneel bij het circus kwam; in 1947 begon hij te werken voor het Karl Strassburger Circus als administratief medewerker en vanaf de jaren zestig werkte hij ook bij de Williams-Althoff, de Wiener Eisrevue, Circus Harry Belli en de Berliner Eisrevue. Het was een perfecte combinatie; hij verzamelde en beheerde de objecten waar hij gepassioneerd over was.
In 1964 kocht Best de spectaculaire collectie van Erdwin Schirmer, voormalig acrobaat en circusverzamelaar uit de begintijd. Deze prachtige en unieke collectie omvatte meer dan 3500 goed bewaard gebleven gekleurde lithografische posters van de Duitse drukker Friedländer, gevestigd in Hamburg. Adolph Friedländer (1851-1904) en zonen produceerden tussen 1872 en 1935 een duizelingwekkend aantal van bijna 10.000 affiches en stonden bekend om het portretteren van circusartiesten, goochelaars, vaudeville-, theater- en amusementsacts.
Jaap Best Circusarchief
In de latere jaren van zijn leven richtten Jaap en zijn vrouw de Stichting Jaap Best Circusarchief op, die na Bests dood zijn gehele collectie naliet aan het Teylers Museum in Haarlem. In 2016 werd de collectie toevertrouwd aan het Allard Pierson’s Institute, waar het zou worden ondergebracht in de catalogus van de Theatercollectie. De selectie van het veilinghuis presenteert de eerste van twee veilingen met doubletten uit deze collectie; velen van hen zijn waarschijnlijk de enige andere overgebleven exemplaren.
Circussen en acts
De legendarische circussen die in onze catalogus worden gepresenteerd, hebben allemaal hun unieke historische karakter. Circus Hagenbeck stond vooral bekend als de grondlegger van de moderne dierentuinen met meer natuurlijke verblijven voor de dieren, maar ook voor de ‘Human Zoos’ met ‘puur natuurlijke’ bevolkingsgroepen zoals de Nubiërs. Circus Busch, nu Busch-Roland, is wereldberoemd vanwege zijn permanente cirkelvormige gebouw in Berlijn, dat plaats biedt aan bijna 4500 mensen en megashows kan hosten. Swiss Circus Knie staat bekend om hun paardendressuurshows met Friese, Andalusische of Lippizaner paarden. Ten slotte stond circus Sarrasani (Dresden) bekend om zijn gebruik van moderne technologie voor spectaculaire acts met b.v. auto’s, vliegtuigen, boten en projecties. Tijdens de Eerste Wereldoorlog werd het circus omgevormd tot een militair oorlogstheater met live-actie, met de inval van België door de Duitsers in 1914, de duikbootoorlog in de Eerste Slag bij de Mazurische Meren, waarvoor de hele ring onder water kwam te staan, en zelfs het bombardement van Londen met zeppelins.
Het is duidelijk dat sommige posters scènes en thema’s weergeven die tegenwoordig zouden worden afgewezen: ‘freakshows’ die dwergen en albino’s ’tentoonstellen’, menselijke dierentuinen die inheemse mensen tentoonstellen vanuit westers perspectief, zeldzame en wilde dieren die kunstjes doen en optreden in shows. Naast deze intrigerende onderwerpen, tonen de posters ook geweldige shows van balans, zang & dans, transformatie-acts en goochelaars die het publiek verleidden om de wonderen van de wereld te komen bekijken. Wil je de veiling bekijken en op 23 juni online meebieden na inschrijving kan dat via deze link.
Het is het veilinghuis Zwiggelaar een groot genoegen om deze prachtige billboards van circus- en entertainmentgeschiedenis te presenteren. Een catalogus van de hele collectie is te zien via deze link.
