De weergoden waren de 2024 editie van het negendaagse festival Circolo gunstig gezind. Aan de voet van de Kempentoren en met passerende treinen naar Breda op de achtergrond waren verschillende contemporaine circusvoorstellingen te bezoeken, in de tenten van Zanzara, Loup pour l’homme en Ronaldo.
Symposium
Als voorproef op Circolo was er twee weken voor dit festival een symposium gehouden op de Tilburgse universiteit onder de titel ‘What a circus!’ Artistiek leider Lucho Smit legde uit dat er drie soorten circus zijn: klassiek, nouveau en contemporain. In mijn beleving lopen die drie ook op in moeilijkheidsgraad. De laatste twee staan centraal op Circolo, al vormde Circus Ronaldo een (druk bezochte) brug met het klassieke circus, met zijn voorstelling Da Capo, waarin de geschiedenis van een rondreizend circus – compleet met clowns, acrobatiek te paard en vuurspuwers – wordt verteld. Wat viel op aan de meest recente editie van dit festival? En maakte Circus Ronaldo de verwachtingen – al voordat het festival begonnen was waren alle tickets voor al hun voorstellingen uitverkocht – waar?
BNG Circusprijs. (Foto door: Jostijn Ligtvoet Fotografie)
BNG Circusprijs
Alice Davies, een alumna van de Tilburgse circusacademie trad op in de tent van Zanzara met haar solovoorstelling Sustained. Enkele weken voor het festival sprak ze over haar loopbaan, de worstelingen van het circusbestaan en het omgaan met blessures tijdens het eerder genoemde circussymposium op de universiteit. Zowel tijdens die studiemiddag als na afloop van haar contemporaine – en sierlijke – optreden sprak ze haar belangstelling uit voor het klassieke circus. Haar positieve houding en sierlijkheid leverden haar de BNG circusprijs op. De jury oordeelde: “Ze laat zich zien als een maker met durf. Ze heeft het lef om in een totale beheersing haar kwetsbaarheid te tonen… Daarmee wist ze een volle circustent minutenlang muisstil te krijgen.”
De voordelen van dik zijn
Voorafgaand aan Alice’s optreden voerde Alta Gama Mentir lo Mínimo op: een vrolijke show van twee acrobaten op een fiets. Die was bijzonder toegankelijk en zou zo passen in een klassiek circus. Een van de acrobaten was aan de mollige kant en grapte tegen het publiek: “Wij dikke mensen hebben allerlei voordelen. We zijn warmer in bed, leuker om te knuffelen en eten wat we lekker vinden. In plaats van te chagrijnen boven een bak groenvoer omdat we moeten afvallen.”
Alta Gama. (Foto door: Jostijn Ligtvoet Fotografie)
Jong talent
Na een rustdag op maandag was het dinsdag mogelijk om vijf voorstellingen op een rij te zien. De Tilburgse circusacademie speelt een glansrol op het festival met een fraaie (gratis) voorstelling van de tweedejaars bij de ingang van het park (Remise), en met Taste of Talent waarin verschillende derdejaars studenten hun kunsten vertonen. Dolkomisch was de act van studenten Mimi en Emilie als twee huisvrouwen die besluiten dat het circusleven hen meer aanspreekt dan afstoffen en schoonmaken. De acrobates halen knappe capriolen uit op de vloer en in de trapeze. Mét een baby. Wees gerust, de baby was een pop, al merkten een bezoeker tegen de directrice van de circusacademie op “Ik zou ze niet als babysit vragen.” Haar goedlachse reactie: “Gelukkig hebben ze weer andere talenten.” Ook Mimi en Ellie’s voorstelling zou in een klassiek circus prima op zijn plaats zijn.
Fred en Sara met ‘Stuck with you’ – de acrobaten zaten met klittenband aan elkaar – waren tijdens een vorige editie te zien met het groepsoptreden in de Remise. Deze voorstelling draait om de rivaliteit tussen twee acrobaten annex jongleurs die door de klittenband – en misschien hun persoonlijkheden ? – niet goed van elkaar los weten te komen. Fred heeft de kostuums zelf ontworpen en beide artiesten hebben merkbaar plezier in hun voorstelling. Het publiek evenzeer.
Veronica en Julia zijn aan elkaar verbonden met de draad tussen hun hoepels. Ook zij waren vorig jaar te zien op Circolo met de groepsvoorstelling. Sindsdien hebben ze hun eigen act doorontwikkeld en geperfectioneerd. De draad tussen hun hoepels is niet het enige dat hen bindt; de artiesten hebben elkaar echt artistiek gevonden. Mooi om te zien dat zij en de andere studenten deze middag een stijl hebben gevonden tussen het klassieke circus en het contemporaine. En misschien nog wel iets dichter bij het eerste dan het laatste.
Heel sierlijk is Henrike Lechlers flying pole act in Bridges, waar artiesten van verschillende disciplines – naast circus ook dans – optreden. Lechler is net als Alice Davies pas afgestudeerd aan de circusacademie en beheerst naast de flying pole ook de discipline Cyr Wheel. Na afloop van haar voorstelling was ze zichtbaar blij en geroerd door de complimenten van alle bezoekers.
Sola
Bijna iedere dag voeren, zoals gezegd, de tweedejaars studenten van de circusacademie de voorstelling Sola op. Naar mijn smaak is dit contemporain circus op zijn best: aansprekende muziek, een hoog tempo, veel acrobatiek en een fraai samenspel waarbij zoveel gebeurt dat je niet weet waar je moet kijken. Knappe tricks en grappen wisselen elkaar af. Hoe vaak je de voorstelling ook ziet, iedere keer ontdek je iets nieuws. Of wordt de show na ieder optreden nog iets mooier gemaakt? Erg mooi om te zien dat deze jonge artiesten met hun individuele en gezamenlijke projecten voor een toegankelijke vorm kiezen, die zowel liefhebbers van het klassieke als moderne circus zal aanspreken.
Meander. (Foto door: Jostijn Ligtvoet Fotografie)
Wolven en gevallen engelen
Op de laatste vrijdag van Circolo waren er drie abstractere voorstellingen te zien, om te beginnen met Meander, waar vijf jonge artiesten met knappe acrobatiek en dans een verhaal vertellen dat door iedere bezoeker op een eigen manier geïnterpreteerd kan worden. De artiesten zijn getalenteerd en de acrobatiek is fraai. Tegelijkertijd zou de voorstelling bij mij sterker een snaar geraakt hebben met andere, meer krachtige muziek.
Dans l’Espace van Un Loup pour l’Homme wekte meteen mijn nieuwsgierigheid, omdat dit gezelschap uitgebreid ter sprake kwam tijdens een symposium over het circus enkele jaren geleden in de Stadsschouwburg in Utrecht. De acrobaten worstelen met de zwaartekracht, het verstrijken van de tijd en de uitdagingen die zij zichzelf opleggen. De knappe voorstelling wordt ondersteund door rauwe live muziek.
La Chute des Anges is de voorstelling van een groot internationaal gezelschap die Circolo traditiegetrouw in de plaatselijke schouwburg programmeert. Net als de twee voorstellingen eerder die dag was La Chute van zeer hoog niveau, maar zal het tevens liefhebbers van contemporain circus meer aanspreken dan die van klassiek. De voorstelling begint spookachtig wanneer acrobaten vanuit de duisternis neerdalen op het podium, om vervolgens een meer komische wending te nemen. Zo wisselt de voorstelling verschillende keren van toon. De acrobatiek is gedurfd en de getoonde beelden – de artiesten worden hard uitgelicht tegen een zwarte achtergrond – blijven zeker hangen.
La Chute. (Foto door: Jostijn Ligtvoet Fotografie)
Durft iedereen over de brug?
De circusacademie met haar Taste of Talent heeft een mooie brug gebouwd tussen klassiek en contemporain circus. Een brug die ook liefhebbers van het klassieke met een gerust hart kunnen oversteken. Circolo is een vriendelijk en warm festival met betrokken vrijwilligers, maar de inclusiviteit die het bepleit, mag duidelijker terugkeren in de communicatie en programmering, die dit jaar duidelijk aan de abstracte kant waren.
Hoe aansprekend is een reclametekst als ‘de regisseur schetst een dystopisch universum waarin performers ronddwalen’? Artiesten uit het klassieke circus stellen dat circus blijft bestaan zolang er kinderen zijn.
De vraag is in hoeverre het festival inhoudelijk afgestemd is op kinderen en hun ouders. En hen een voorstelling helpt vinden die voor hen begrijpelijk is. Ronaldo (waarover zo dadelijk meer) en Taste of Talent (Sweet) waren dat wel, maar enkele andere voorstellingen minder. De acrobatiek was overal van hoog niveau, maar hoe goed is een voorstelling als een deel van het publiek die niet begrijpt? Zeker het publiek dat met een ‘klassiek’ beeld – en het klassieke circus is in de beeldvorming nog echt dominant – een chapiteau binnenloopt. Er was heel veel moois te zien dit jaar, maar tegelijkertijd rijst af en toe een vraag over de toegankelijkheid van en communicatie over dat moois.
Circus Ronaldo – Da Capo. (Foto door: Jostijn Ligtvoet Fotografie)
Publiekslieveling
Van het abstracte veerde het festival op de laatste zaterdag weer terug naar het meer toegankelijke met Ronaldo. Wat een heerlijke show! Deze was echt voor iedereen bestemd, ongeacht of je nu van het klassieke of het contemporaine circus houdt. Ronaldo deed wat het festival als geheel meer mocht doen: een brug vormen tussen de verschillende soorten circus. De show vertelt de geschiedenis van een klassiek rondreizend circus, door de eeuwen heen, van 1842 tot heden. Van oprichting, wereldoorlog & bevrijding, Rock ’n Roll tot de jaren zeventig en tachtig.
Circus Ronaldo – Da Capo. (Foto door: Jostijn Ligtvoet Fotografie)
Zoals bij een nouveau voorstelling gebruikelijk kent deze show geen spreekstalmeester, geen dieren (behalve twee mannen in een paardenkostuum) en geen losse acts met losse applausrondes; het is één doorlopende vertelling. Toch passeren alle vertrouwde elementen – inclusief een clown met een rode neus en een Pierrot, die elkaar met taarten bestoken – de revue.
De show kent zelfs een vleugje Renaissance dankzij de fraaie façade die aan het geliefde circus van Alberto Althoff doet denken. De muziek is vrolijk en herkenbaar, en Ronaldo biedt de bezoekers de mogelijkheid terug in de tijd te gaan én alle klassieke nummers (van vuurspuwen tot clownerie) weer te zien; het is een feest voor iedere circusliefhebber.
Circus Ronaldo – Da Capo. (Foto door: Jostijn Ligtvoet Fotografie)
In de positieve psychologie wordt de dankbaarheidsoefening gepromoot: mensen moeten daarbij iedere dag drie dingen opschrijven waar ze dankbaar voor zijn. Besef hoeveel moois en goeds je hebt. In mijn geval is dat Ronaldo, Ronaldo en Ronaldo. Ga dat zien! Het is goed voor je gezondheid.
Circus Ronaldo – Da Capo. (Foto door: Jostijn Ligtvoet Fotografie)
