Als de Kempentoren zou kunnen spreken (Circus of Critics – tekst 1)

‘Als de Kempentoren zou kunnen spreken’ | Door: Nick Verginis | Dossier: Circus of Critics

De toren:

-Okay, lieve mensen, kunnen jullie nu al deze gaatjes en harnassen losmaken?

Kunnen jullie alle karabijnhaken, de touwen, de draden verwijderen?
Willen jullie alsjeblieft al deze zware lampen en apparatuur, deze geluidssystemen en versterkers weghalen, die mijn top laten aanvoelen als een gewichtskussen?

(het team haalt langzaam alles uit elkaar)

– Oh goed, veel beter. Maar toch, hoelang gaan we hier nog mee door? Ik bedoel, jullie lijken me een groepje aardige mensen en jullie zorgen goed voor me. Jullie laten niets achter, jullie dumpen geen rommel, jullie zijn goed gezelschap. Maar verdomme, dit is zwaar en elke keer dat jullie komen, blijven jullie lang. Ik weet niet hoelang, want ik zie geen tijd, maar jullie komen wanneer er licht is en jullie vertrekken wanneer het donker is…

De Performers(P): -Goed gedaan team, tot morgen. Dan is de grote dag.

T: – Grote dag? Wat voor grote dag? Oh nee, wat nu? Vertel me niet dat het nog zwaarder gaat worden. Ik heb een vreemd voorgevoel.

(pauzeert, denkt een moment na en komt dan weer terug)

T: – En ik weet niet zeker of ik dit wel wil. Jullie zetten jullie levens op het spel en maken je stevig vast, maar wat doen jullie nou werkelijk, kleine mensen? Het is altijd maar jullie stelletje, die dit alles omhoog en dan weer omlaag brengen, maar hoezo vertrouwen jullie mij, en hoe weten jullie dat ik jullie niet in de steek zal laten? Ik weet dat jullie me niet kunnen horen, daarom heb ik geprobeerd jullie dat te laten zien door soms een beetje te kantelen! Dat jullie je stevig vastmaken, wil nog niet zeggen dat jullie alles kunnen doen wat jullie willen, oké? Jullie kunnen niet zomaar hierheen komen en in de lucht dansen, zo hoog, oké?

Ik wou dat ik jullie kon tegenhouden. Ik heb vreselijke dingen gezien in het verleden. Mensen die omhoog komen, niet op hun stappen letten, afgeleid door het uitzicht. Weet je, het kost niet veel. Gewoon een misstap en boem! Je bent weg, terwijl je vecht voor je leven. Bange, kleine, mini mensen.

T: – Willen jullie niet gewoon voorzichtig klimmen, het uitzicht bekijken, en mij dan gewoon met rust laten, net als alle anderen? Of denken jullie dat jullie speciaal zijn, omdat jullie kunnen dansen, flippen en draaien?

(de dag van het optreden nadert)

T: – Ah, daar komen ze weer. Welkom terug, vrienden. Wat hebben jullie deze keer voor mij in petto? Meer van hetzelfde vermoed ik? Het is goed, wees gewoon voorzichtig. Ik kan jullie vasthouden, maar dit alles is jullie verantwoordelijkheid, oké?

((een van de performers tegen de rest van het team)

P: – Hey jongens, de voorspelling zegt dat er vandaag helaas regenbuien en wind zullen zijn. Maar het komt allemaal goed, we hebben ons erop voorbereid. Ik zal gewoon wat kleinere stappen nemen als ik geblinddoekt langs de rand van de trap loop. Onthoud dat jullie veilig zijn, wat er ook gebeurt. En zorg goed voor het publiek, zij zullen ook koud en nat zijn. Deze toren is ons huis en zij komen binnen, maak het warm voor ze.

(tegen zichzelf)

P: ‘Ik vind het geweldig hoe ons kleine Company Alud is gegroeid. Nu mogen we optreden in de Kempentoren, ons thuis de afgelopen maanden, en eindelijk de mensen binnenlaten. Het is alleen zo koud en regenachtig, en ik zou liever thuis blijven. Hoe gaan we ooit warm worden? Hoe voorkomen we dat het publiek bevriest en verkouden wordt? Gaat de toren bewegen of niet? Ik moet extra aandacht besteden aan het publiek om ervoor te zorgen dat het goed met ze gaat. Dat moet ik onthouden. En mijn plakkerige schoenen. Morgen is de grote dag, het zal precies zo gaan als we wilden.’

T: – Nou, bedankt dat je me je thuis noemt, maar ik wou dat je me van tevoren had verteld wat hier ging gebeuren. Oh, wat dwaas en onbewust ben je. Je gaat een heel publiek hierheen brengen, om jou in de lucht te zien dansen, en zo veel levens op het spel zetten. Geweldig. Trouwens, bedankt voor het vertellen van de weersvoorspelling, had ik nooit geweten. Het verandert niets voor mij. Je zou me kunnen laten kantelen en bewegen, en dan zou iemand kunnen vallen. Dus, zorg maar beter voor je ‘thuis’. Da’s is een waarschuwing.

(even later)

T: – Welkom, bezoekers. Jullie zijn net zo dwaas als deze lui hier. Jullie denken dat het de moeite waard is om jullie levens te riskeren door op mij te klimmen, alleen maar om henflips te zien maken. Ik hoop dat jullie goed gekleed zijn. Let alsjeblieft op je verdomde stappen.

(de performers tegen het publiek)

P:- Welkom allemaal. Voordat we beginnen, zijn er een paar kleine instructies. Wanneer de voorstelling begint, kunnen jullie ons volgen naar boven de toren in. Elke toeschouwer is vrij om te bewegen zoals diegene wil en diens gezichtspunt te veranderen, omhoog of omlaag in de toren. Wees heel voorzichtig met de mensen naast je en let op je stappen. Sta alsjeblieft niet te dicht bij de randen en vermijd de gebieden die op een gegeven moment rood gemarkeerd zijn. Geniet ervan!

T: –Goed, ja, vertel ze maar dat ze voorzichtig moeten zijn. Alsof de kansen al niet tegen hen gekeerd zijn. En wat dacht je van mij? Heb je zelfs maar nagedacht over welke verantwoordelijkheid ik op me neem door al deze mensen hierboven te ontvangen? Natuurlijk niet. Ik zal dit gewicht alleen moeten dragen. Mijn enige taak is om te blijven staan. Dat is mijn taak hier. Hun taak is om voorzichtig te zijn.

(tijdens het optreden)

T: –Er zijn zoveel manieren waarop je kunt vallen. Je zou een stap kunnen missen, te dicht bij de rand kunnen komen. Een trede zou kunnen breken onder de druk. Je zou duizelig kunnen worden van het constant omhoog en omlaag kijken. Je zou verward kunnen raken tussen andere bezoekers.

Sommigen zijn meer verantwoordelijk en rationeel. Ze blijven dicht bij de grond. Ze weten dat als er iets gebeurt, ze dichter bij veiligheid zijn. Ik hou van die mensen. Ik vind ze niet zielig dat ze niet kunnen volgen wat deze gekke mensen hierboven aan het doen zijn.

Sommigen blijven meer in het midden. Ze hebben een plek gevonden die ze prettig vinden en proberen daar te blijven. Goed voor ze, ze nemen niet te veel risico’s, ze ergeren anderen niet om hen heen, ze staan anderen niet in de weg en ze willen geen plotselinge bewegingen maken.

Sommigen zijn echter veel actiever, en dit zou me kunnen laten trillen. Sterker nog, ik weet niet zeker of ik zou trillen vanwege het weer vandaag, of vanwege hun constante beweging. Kom op mensen! Waarom moet je zo doen? Zien jullie niet dat deze clowns blijven bewegen en in de lucht hangen, ongeacht vanuit welke hoek je ze bekijkt? Wat is het nut van het de trap op rennen, of voortdurend je gezichtspunten veranderen? Ik zie dat jullie het koud hebben, aan de manier waarop jullie je vastklampen aan jullie jassen en sjaals. En niet alleen dat, jullie blijven maar bewegen en de trap opgaan, steeds hoger. Realiseren jullie je, kwetsbare kleine mensen, dat als je hier valt, de val rampzalig kan zijn? Niemand zou je kunnen redden, en ik ook niet.

(iemand gleed bijna uit)

T:- Zie je wel, ik heb het je gezegd. Maak alsjeblieft geen domme bewegingen. Het maakt me gek, denk ik. Is dat niet wat deze mensen sowieso zeggen? Ik ben niet gestrest, jij bent het, omdat je nu het gevaar realiseert waarin je jezelf plaatst.

(de performer draagt een blinddoek en loopt langs de rand van de trap – tegen zichzelf)
P: “Oké, langzaam nu. Oh, het is vandaag extra glad. Ik hoop dat deze toren me kan horen en dat ik hem kan vragen om te stoppen met bewegen.”

(de toren tegen zichzelf)

T: – Oh, en daar komt het moment van de blinddoek. Dus, je bent nog niet tevreden met het zien van deze mensen die verkouden worden om jou te zien, je wilt dit risico nemen op deze natte dag. Het spijt me dat ik beweeg, de wind en al deze mensen zijn moeilijk te managen. En eerlijk gezegd, ik was er niet op voorbereid, oké? Houd je gewoon vast en het komt goed. Wat denk je?

P: – Rustig, en ik heb het gehaald. Bedankt toren, hoewel je niet veel geholpen hebt.

(de performance is over)

T: -Ja! Ze hebben het gehaald! Het is voorbij. Oef, wat een opluchting, toch? Het is goed dat niemand gewond is geraakt. Ik hoop dat jullie ervan genoten hebben. En nu, kan iemand me vertellen hoe vaak dit gaat gebeuren? Hoe vaak moet ik tegelijkertijd op zoveel mensen letten? Ik bedoel, het verandert niets voor mij.

Ik, ik ben prima, alles wat ik moet doen is blijven, er is geen alternatief. Ik zal hier blijven, de regen zal opdrogen, de wind zal stoppen, en ik zal door de seizoenen heen gaan, zolang de mensen die me hebben gebouwd willen dat ik blijf. Ik zal geen millimeter kantelen of bewegen, want dat is wat ik doe. Maar… Het is leuk om na te denken over wat ik zou doen als ik het kon…

(na de performance – tegen de rest van het team)

P: Goed gedaan allemaal! Ik ben blij dat alles goed is gegaan, we hebben doorgezet en het is gelukt! Ik moest extra voorzichtig zijn met die treden, maar het is allemaal goed gekomen. Wat een gek idee om deze voorstelling daarboven te maken, toch? De toren bleef de hele tijd bewegen, dat had ik niet verwacht! Misschien moeten we wat voorzichtiger zijn bij het kiezen van onze volgende locatie.

Dit essay werd geschreven door Nick Verginis (in het Engels, hierboven de Nederlandse vertaling) in het kader van Circus of Critics, een zesdaagse schrijfworkshop waarin onder bevlogen begeleiding van een recensent, een literair schrijver en een redacteur samen onderzocht werd hoe we kunnen schrijven over hedendaags circus. Deze cursusreeks is een initiatief van Domein voor Kunstkritiek in samenwerking met en financieel mogelijk gemaakt door Circuspunt, Festival Circolo, This is not a circus/TENT en Circusstad. Lees ook de inleiding van projectleider en schrijver Saskia de Haas om meer te weten te komen over Circus of Critics, de docenten, de lessen en de voorstellingen die gezien werden.

Beeld: Compagnie Alud – Funnel Vision in de Kempentoren tijdens Festival Circolo 2023. Foto: Jostijn Ligtvoet.