Aan het begin van juni kijkt Circusweb terug op de circus highlight uit mei: de 2024-editie van Circusstad Festival. We blikken terug op enkele bijzondere voorstellingen. Uit binnen- en buitenland. Geslaagd en minder geslaagd.
Voorstelling 1: ‘Raven’
Circusstad kende dit jaar een programmering met opvallend veel ‘vrouwelijke’ voorstellingen. Over een krachtige damesvoorstelling lees je verderop in dit artikel meer.
Niet alles wat een man aanraakt verandert in goud. Dat voor vrouwen hetzelfde geldt, laten de drie dames van het gezelschap ‘Still Hungry’ vakkundig zien met hun voorstelling ‘Raven’.
‘Raven’. (Foto: Frens te Kiefte)
De titel ‘Raven’ komt van het Duitse woord ‘Rabenmütter’, al eeuwenlang een synoniem voor ‘slecht moederschap’. In de basis is het concept van de voorstelling best interessant. Lena (38 jaar), Anke (45 jaar) en Romy (50 jaar) hebben alle drie te maken met een leven als artiest én een leven als moeder. En vooral: de strubbelingen die die twee levens kennen.
Zo vertelt Lena dat het op tour zijn soms botst met haar moederschap: “Ik schrok midden in de nacht wakker. Waar zijn mijn kinderen?! En toen besefte ik dat ik op tour was”. Romy – een gescheiden moeder van drie kinderen – laat weten dat ze perfect wil zijn als moeder en als acrobaat. En dat dat soms een strijd is. Voor Anke werd alles anders toen ze moeder werd: “Ik kreeg bloemen als cadeau voor de geboorte. Ze stonden in een vaas op tafel. Om het nieuwe leven te vieren. Tegelijkertijd voelde het als bloemen voor een begrafenis. De begrafenis van mijn leven als acrobaat”.
‘Raven’. (Foto: Frens te Kiefte)
Tot zover een tamelijk interessante introductie, die zich leent voor een bijzonder concept. Maar wat volgt is een oersaaie voorstelling met matig interessant acrobatisch werk: een strapaat en het verticale koord dat verspreid over de voorstelling een aantal keer wordt ingezet.
Het acteerwerk en hetgeen door moet gaan als ‘theatraliteit’ is deprimerend gezeur van drie dames die in hun voorstelling onder andere een klaagzang neerzetten over dat ze om werk verlegen zitten. Waarbij je als publiek zijnde denkt: “Mens… wat loop je te zeuren? Je werkt nu toch op een fantastisch festival?! Stop met klagen!”
Een groep acht toneelstukje dat wordt wakker gekust door drie volwassen circusartiesten. Want: Raven wordt simpelweg te veel voorgekauwd. Het is allemaal wel heel concreet. Er is als toeschouwer weinig dat je aan de verbeelding kunt overlaten. Je snakt als bezoeker naar het moment dat je gedachtes in je hoofd kunt laten ronddwalen en zelf een invulling kunt geven aan wat er bedoeld wordt.
Behoefte aan slechts één heel duidelijk voorbeeld hiervan? De bevalling van een kind en het geven van borstvoeding zou je prachtig kunnen uitbeelden. Maar in Raven zien we drie Baby Born-poppen die in de bevallingsscène onder de jurken van de dames wegvallen. En die drie poppen worden niet veel later tegen hun borst gedrukt. Want ja… waarom moeilijk doen als het makkelijk kan, toch? Het effect straalt hierdoor nul ambacht uit. En nogmaals: het is slechts één voorbeeld.
‘Raven’. (Foto: Frens te Kiefte)
De dames maakten één mooie keuze en dat was het afsluiten van de voorstelling met een video van hun eigen kinderen. Daarin spraken de kids – zonder dat ze het wisten – de onzekerheden van hun moeders tegen. “Soms ben ik verrast door wat mama allemaal kan doen” en “Het leukste aan mama’s werk? Dat we gratis naar binnen mogen om de voorstelling te kijken”. Lief. Echter: deze scène poetste de rest niet schoon.
‘Raven’. (Foto: Frens te Kiefte)
De voorstelling stond geprogrammeerd midden op de vrijdagmiddag in de circustent op het Schouwburgplein. Hét recept voor een tent vol met jong publiek. Dat was dan ook het geval. Dat deze voorstelling geen match was met het jeugdige publiek, was duidelijk. Maar wat écht NOT DONE is, is het feit dat er gerookt werd in de voorstelling. Tweehonderd kinderen kijken op een rookvrij terrein naar een voorstelling waarin vijf minuten een dampende (nep)sigaret te zien was. En ja: die sigaret diende als stressafleider voor een van de vrouwelijke performers. Maar een dergelijke scène op een festival dat waarde hecht aan actuele thematieken (wat een rookvrije generatie onder andere is) en problemen die wij in de samenleving kennen, maakt dat Raven en Circusstad niet het beste huwelijk waren.
Voorstelling 2: Brave Space
De voorstelling ‘Brave Space’ van het gezelschap ‘Aloft’ was een groter succes. Deze zeven circusdames – afgestudeerd aan de circusschool van Chicago – maakten een voorstelling waarin het publiek een belangrijk rol speelde. Het publiek bouwde in ‘kale’ zaal van Schouwburg Rotterdam samen met de artiestes een tentje van witte doeken op om daarbinnen getrakteerd te worden op een unieke en intieme voorstelling.
Aan het begin van ‘Brave Space’ bedekt een groot wit doek de vloer. De toeschouwers zitten in een vierkant om het doek heen. Onder het witte doek komen de Aloft-dames vandaan. Ze starten met knap balanceerwerk. IJzeren palen die de ladies vasthouden, worden omhooggetild en bewandeld door een van hun collega’s. Een sferisch sterke start.
Niet veel later wordt het publiek uitgenodigd om dichterbij te komen en om samen de tent op te bouwen. Terwijl de toeschouwer werkt aan het in orde maken van het tentdoek, wordt onder dat tentdoek hoorbaar gewerkt aan de mastenconstructie. Een paar minuten later zit je als toeschouwer in een tentje dat je zelf opbouwde. Hoe tof is dat?!
‘Brave Space’. (Foto: Frens te Kiefte)
De circa 150 bezoekers zitten in de rondte knus bij elkaar en in het midden ontstaat een plek waar voor de zeven performers nét genoeg ruimte is om fantastisch circuswerk uit te voeren. Een klasse hoelahoep scène, groepsjongleerwerk, een duo trapeze aan een dik doek, acrobatische poses aan een paaldans-paal en sprookjesachtige groepsluchtacrobatiek.
‘Brave Space’. (Foto: Frens te Kiefte)
Alles wat er op die paar vierkante meter mogelijk is, wordt gerealiseerd. Is het technisch en qua spektakel van het allerhoogste niveau? Zou de voorstelling krachtig overeind blijven als het intieme tentje er geen onderdeel van is?
Het antwoord is twee keer nee. Maar dat is juist het sterke aan Brave Space. Door de creatie van de juiste setting wordt alles mooier en beter. Hoepels die je vlak voor je neus voorbij hoort ‘zoemen’, trapezewerk waar je exact onder zit (en waarbij het goed kan zijn dat zweetdruppeltjes van de artiesten op omhoogkijkende hoofden belanden) en de schoonheid van de hardwerkende artiesten. Circuskunst van zo dichtbij ervaren, maakt dat je écht in een voorstelling kruipt.
‘Brave Space’. (Foto: Frens te Kiefte)
En het besef dat je met Brave Space écht iets unieks hebt gezien, komt eigenlijk pas aan het einde. Het tentdoek wordt omhoog getakeld. Het felle schoonmaaklicht van de theaterzaal gaat aan. En het enige wat van de voorstelling achterblijft, is de mastenconstructie. Die magische en moedige wereld waar je even onderdeel van bent; het komt en het gaat. En ja: dat is écht circus.
‘Brave Space’. (Foto: Frens te Kiefte)
Voorstelling 3: Acrobot
Even uniek is ‘Acrobot’ van Daniel Simu. Deze veelzijdige jonge circusartiest studeerde eerder aan de circusopleiding van Codarts en toonde op Circusstad een work-in-progress-voorstelling met zijn acrobatische robot.
In progress of niet: de voorstelling was op Circusstad al moker interessant en dat belooft wat als de voorstelling honderd procent af is.
Met zijn op maat gemaakte robotacrobaat herdefinieert Daniel Simu het begrip van de samenwerking tussen mens en machine. Met spannende acrobatiek vertelt hij zijn persoonlijke verhaal over de ontdekking van de Acrobot en trekt hij in één adem de band met machines én de toekomst van podiumkunsten in twijfel.
Daniel en zijn Acrobat starten de voorstelling met wat grappig en ongemakkelijk danswerk op de klanken van David Bowie’s ‘Let’s Dance’. Even denk je nog: ‘ach wat schattig en leuk bedacht, zo’n robot’. Maar dat danswerk mondt al snel uit in meesterlijke hand-op-hand-acrobatiek.
‘Acrobot’. (Foto: Frens te Kiefte)
En okay. Aan het einde van de rit kijken we naar een samenspel tussen een mens en een robot. Maar wat zo ontzettend vet is, is dat je dat in een razend tempo vergeet. De acrobatische poses die Daniel met zijn robot uitvoert zijn één op één herkenbaar als poses van bekende hand-to-hand-duo’s. Alleen nu dus uitgevoerd door een jongen met zijn robot.
‘Acrobot’. (Foto: Frens te Kiefte)
Enkele komische toevoegingen zijn met zorg in het geheel geïntegreerd. Denk bijvoorbeeld aan het moment dat de hand van de robot even dient als microfoonstandaard, als Daniel het publiek wil toespreken. De robot steekt daar een stokje voor en laat zijn hand telkens naar beneden vallen, wat leidt tot hilariteit.
‘Acrobot’. (Foto: Frens te Kiefte)
De voorstelling klinkt wellicht behoorlijk ‘af’. Vanwaar dan de toevoeging van ‘work in progress’? Een robot is net als een klein kind: het moet nog veel leren. Daniel besteedt dan ook veel tijd aan het verder finetunen van de voorstelling, wat gepaard gaat met veel technisch programmeerwerk. Het voeden van de baby zodat die verder kan ontwikkelen, zullen we maar zeggen.
‘Acrobot’. (Foto: Frens te Kiefte)
Samengevat. Een voorstelling als Acrobot: daar zijn er geen twee van. En het interessante is ook: geen foto of video kan vangen wat het gevoel is dat de voorstelling je face to face overdraagt. En dat is de toegevoegde waarde van het ‘live’ ervaren van deze circusvoorstelling. De vindingrijkheid van Acrobot wordt door Circusweb daarom ook beloond met vijf sterren.
Ook benieuwd naar de verdere sterren-verdeling van ‘Raven’ en ‘Brave Space’? Je leest het in de samenvatting hieronder.
