Tekst en foto’s: Vincent Wols
VLAARDINGEN – Nog niemand viel over hun royale gebruik van lachgas in de strijd tegen het griengas die de handlanger (Joris) van de huilende professor in hun bekende rood-gele caravannetje stond te spuiten… ‘Onze helden’, ze durfden het op te nemen tegen een plaaggeest en boevenbendes… Ze namen hele generaties mee op reis in hun spannende avonturen door Nederland, Europa en de Verenigde Staten… De TV-series en de korte afleveringen (shorties) waren niet alleen leuk en vol met liedjes en grappen, maar hadden zeker een educatieve en pedagogische waarde… En al meer dan 60 jaar zitten ze in het vak: de gebroeders Bas (85 jaar) en Aad (77 jaar) van Toor. Op 14 oktober opende voor bezoekers een tentoonstelling ‘Een schat aan herinneringen’ over hun leven in het Museum Vlaardingen.
Als kinderen thuis trainden ze in de keuken met drie oude keukenstoelen van hun moeder: het vormde een markeringspunt en begin van hun carriëre. Die drie oude keukenstoelen van moeder zouden een belangrijke betekenis in hun leven krijgen… In de oorlog stierf hun vader en het gezin wist wat armoede betekende. Daar zouden ze uitkomen en dat zou hen nooit meer gebeuren…
Bekend onder ‘The Melton Brothers’ met een mooi ‘gooi-en-smijt-nummer’, doorgebroken als ‘The Crocksons’. Als acrobatenduo ‘The Crocksons’ brachten ze al van eind jaren ’50 een acrobatennummer waarin ze – met de drie oude keukenstoelen van hun moeder – een spectaculiare act brachten aan het publiek. Ze traden op in diverse televisieshows, theaters en nachtclubs in binnen- en buitenland.
Vanaf half jaren ’60 ontstonden ‘Bassie & Adriaan’, voortvloeiend uit een door hen geschreven clownsact voor de toen popuaire ‘Pipo de clown’ met nog twee andere clowns. Rudi Carell stelde hen voor dat Bas en Aad zelf de rollen van de twee andere clowns gingen vervullen. Ze hadden succes, maar de rol van acrobaat paste Aad toch beter en zo kwam er de acrobaat Adriaan. Vanaf eind jaren ’70 werd het duo ‘Bassie & Adriaan’ pas echt populair door de eerste televisieserie ‘De Plaaggeest’ (1978). Niemand kon toen nog vermoeden dat de formule van de clown en de acrobaat zo’n enorm succes zou worden…
In later jaren volgden de – uit meerdere wekelijkse afleveringen – tellende televisieseries: ‘Het geheim van de sleutel’ (1978), ‘Het geheim van de diamant (1979), ‘De huilende professor’ (1982), ‘Het geheim van de schatkaart’ (1986), ‘De verdwenen kroon’ (1987), ‘De verzonken stad’ (1989), ‘De geheimzinnige opdracht’ (1990), ‘De reis vol verrassingen’ (1992), ‘Liedjes uit grootmoeders tijd’ (1994). Vanaf 1984 werden er een 36 tal korte educatieve afleveringen van ‘Bassie & Adriaan’ opgenomen.
In veel van de afleveringen vormde ‘het circus’ het decor waar vanuit de avonturen plaatsvonden… Dat bracht Joop van de Ende op het idee om te beginnen met ‘Circus Bassie en Adriaan’ (1980, 1981). De hoeveelheid werk werd onderschat en was moeilijk te combineren. Eind 1982 stopten Bas en Aad met de exploitatie van ‘Circus Bassie en Adriaan’ en beeindigden ze de samenwerking met Joop van den Ende. Tot en met 1989 traden Bassie en Adriaan een bepaalde periode in het jaar nog op in Circus Renz. Vanaf 1989 deed ‘De Lachspektakelshow’ haar introductie en traden Bassie & Adriaan – met een eigen toneel, decor, licht, geluid, etc. – op in kleine zalen en sporthallen.
Dat kinderhelden ook maar gewone mensen zijn, bleek toen gezondheidsklachten rond 2003 het einde inleidde van gezamenlijke optredens van Bassie & Adriaan, waardoor een geplande afscheidstour niet kon worden afgemaakt.
Misschien wel drie tot vier generaties mensen groeiden er mee op: het Circus Bassie & Adriaan, de vele ‘Lachspektakelshows’ en de televisieseries van Bassie & Adriaan. Nu kan er heel veel digitaal en snel, maar de oorspronkelijke series van Bassie en Adriaan, waren nog ‘ambachtelijk’ montagewerk uit dure filmrollen. De teksten en tientallen liedjes schreven ze hoofdzakelijk zelf en leidde tot spreuken als onder andere: ‘Allememachies’, ‘Drommels, drommels, drommels…’, ‘Wat er ook gebeurd, altijd blijven lachen’…
Het is maar een kleine greep uit het vele werk van de gebroeders Bas en Aad van Toor in de afgelopen decennia. Met hun werk sleepten ze vele prijzen en waarderingen in de wacht.
Rood en gele stippen leiden ons naar de lift van het Museum Vlaardingen: ontvangen met een grote variate aan Bassie & Adriaanliedjes, brengt de lift ons naar de 2e etage van het museum. Daar kun je – op gepaste afstand van andere bezoekers – door het leven van Bas en Aad van Toor wandelen. Aan de hand van foto’s, beeldjes, echte originele kostuums en rekwisieten, kunnen bezoekers een kijkje nemen in hun jeugd, ‘The Crocksons’, en de televisieseries. Ook staat er een miniatuurcircus (gebouwd door Aad Vis) en zijn er video’s van de opnamelocaties te zien.
Terwijl we alle rekwisitieten, foto’s, kostuums, video’s, etc. aandachtig bekijken, worden we door één van de vriendelijke museummedewerkers er op attent gemaakt de Adriaan ook is aangekomen. Aad zal tijdens de tentoonstelling nog regelmatig aanwezig zijn. Hij is bereid allerlei vragen te beantwoorden en vertelt veel over de schat aan herinneringen die hij koestert aan alle belevenissen die hij met zijn broer Bas heeft ervaren. Aad neemt de tijd en vertelt boeiend en gepassioneerd.
Buiten de camera van Powned en de publieke vragen om, is één van de onvermijdbare en misschien wel meestgestelde vragen aan Aad hoe het is gesteld met de gezondheid van zijn broer Bas. Bewonderenswaardig is dat Bas er bij de officiële opening – op 13 oktober – zelf bij aanwezig was en de moed opbracht om zelf in het openbaar de landelijke pers te woord te staan. Dat diens gezondheid zeer kwetsbaar is, is niemand ontgaan. En dat maakt de tentoonstelling ‘Een schat aan herinneringen’ in het Museum Vlaardingen misschien juist nu nog wel veel waardevoller, als een kroon op hun beider levenswerk…
Praktische informatie
De tentoonstelling ‘Bassie & Adriaan: ‘Een schat aan herinneringen’ is te zien van 14 oktober 2020 t/m 21 mei 2021 in het Museum Vlaardingen. Vooraf reserveren is noodzakelijk. Voor informatie, zie de website
