Jonge circusmakers, een intrigerend onderwerp en al zoekende kom je steeds meer juweeltjes tegen onder de nieuwste generatie circusartiesten. Dit keer Cirque du Platzak.
Cirque du Platzak. Opeens is er een nieuw gezelschap in Nederland, tenminste, zo lijkt het. En als je naar de website van Platzak kijkt, dan zie je meteen een gedroomd toernee door allerlei landen. Duitsland, Frankrijk, België, Groot Brittanië, Zwitserland, Italië, Hongarije, Oostenrijk en af en toe ook in Nederland. Geen wonder dat de informatie over deze Nederlandse groep artiesten in het Engels is geschreven. Meteen internationaal, doe ze dat maar eens na.
Cirque du Platzak, een oer Nederlandse naam die erop duidt dat het meer om het plezier als de centen gaat, en de naam Cirque verwijst natuurlijk naar het internationale en het nieuwe circus. Echter, als je de plaatjes ziet, dan waan je je meteen weer terug in de 16e eeuw, met spectaculair straattheater, cabaret en muziek. Nieuwsgierig? Dan maar snel doorlezen. Circusweb kon zichzelf namelijk ook niet meer bedwingen.
Cirque du Platzak is geen gewoon circusgezelschap, de groep van 12 personen bestaat uit vijf muzikanten, zes circusartiesten en een techneut. Met zijn allen wordt het werk gedaan, zoals opbouw, vrachtwagen rijden, bijhouden en verkoop van de merchandising, het bijhouden van de website, licht en geluid, contact leggen met festivals enz.
De voorstellingen bevatten allerlei mooie zaken, zoals handstand en partner acrobatiek, jongleren, trapeze, object manipulatie, balanceren op de grote bal. Alle leden van de groep spelen ook een muziekinstrument zoals contrabas, drums, accordeon, klarinet en trompet.
Degene die ik interview is de kersverse 31-jarige Rein de Kok, die de traditionele circuswereld zeker moet kennen. Ik heb Rein zelf al aan de slag gezien diverse kerstcircussen.
Opbrengsten uit de hoed verdelen
Hoe is het allemaal begonnen Rein?
“De circus artiesten hebben elkaar leren kennen op de circusschool in Tilburg (ACaPA). We waren de alternatiefste en eigenzinnigste studenten van de opleiding die elk weekend iets leuks met elkaar deden. Ook woonden we tijdens onze schooltijd allemaal samen, dat was een mooie tijd.
Een paar jaar geleden zijn we een stichting geworden, iedere artiest is ZZP’er en schrijft na de voorstelling een factuur, de tijden van geld tellen en de opbrengst uit de hoed verdelen zijn voorbij…
Het begon met muziek maken bij een jongerencentrum
Rein: “Ik kom zelf uit Tilburg dus ik had naast de circusopleiding ook nog een sociaal leven hier, ik kwam vaak in de Hall of Fame een soort jongeren centrum, daar maakten we vaak muziek met vrienden. Uit die jamavonden is op een gegeven moment de band Platzak ontstaan. Ook heb ik in die “Hall of Fame” mijn auditie act voor de circus school in elkaar gezet en ik kon daar elke dag trainen. Het is belangrijk dat deze plekken voor jongeren blijven bestaan!
Rein balanceert op zijn slappe koord in Hongarije
Om de optredens van de band Platzak uit te breiden kregen we het idee om muziek en circus te gaan combineren. De combinatie sloeg goed aan, en na een paar repetities was het collectief Cirque du Platzak geboren. We speelden geïmproviseerde showtjes op straat, kleine festivals en stonden bijvoorbeeld op de Gentse feesten.
Rein de Kok kijkt met trots terug op wat er tot nu toe is bereikt. Vaak wordt gezegd dat nieuwe circusgezelschappen kunnen bestaan dankzij subsidie, maar bij Platzak is dat absoluut niet het geval.
Rein: “De afgelopen 7 jaar is Cirque du Platzak uitgegroeid tot een hecht collectief, er is geen baas, we beslissen alles samen; de zakelijke kant maar ook de artistieke kant. Vier jaar geleden kregen we de kans om samen te gaan werken met een agency die alle boekingen voor ons zou regelen.
Door die samenwerking zijn we erg geprofessionaliseerd. We bouwden zelf (met een bevriende decorbouwer) met eigen middelen een nieuw decor en een houten speelvloer. We kochten nieuwe en tweedehands spullen en een vrachtwagen om alles in te vervoeren. We hebben nog nooit subsidie ontvangen (op een reiskosten subsidie na dan) maar door na elk optreden een aantal % van de gage in de pot te houden hebben we alles zelf kunnen bekostigen, dat voelt goed.
Als ik jullie zo zie, zijn jullie met een tijdmachine uit 1700 gekomen? Wat is de filosofie?
“Onze uitgangspunten zijn “new from the past”,” the same but different” en “ hand made collectief” onze filosofie is “no problems only solutions” met deze gegevens kwamen we uit bij de stijl die we nu maken, traditioneel circus gecombineerd met cirque nouveau, we houden van natuurlijke materialen en door de folkse wereld muziek van de band rolde we zo in ons eigen universum dat zeker veel weg heeft van een cabaret uit vervlogen tijden”.
Hebben jullie een nieuw programma na Kermiz. Hebben jullie nog steeds plannen voor een circustent?
Naast onze groepsvoorstelling Kermiz, presenteren we soms ook een cabaret voorstelling, dat is een (korter) op maat gemaakt programma, solo’s of duo acts gecombineerd met 1 of meerdere muzikanten. (dit seizoen te zien op Festival Onderstroom in Vlissingen)
We hadden het idee om volgend jaar een nieuwe voorstelling te gaan maken, maar dat valt nog niet mee. Het afgelopen jaren zijn er wisselingen in onze samenstelling geweest en zijn er wel 4 babies bijgekomen (en 1 op komst). Deze uitbreiding beperkt ons om te repeteren op elk moment van de dag, en geeft een nieuwe dimensie in ons leven. We kunnen nog goed met elkaar samen werken maar het gemak waarmee we Kermiz hebben gemaakt lukt op het moment niet. We hadden plannen om groots uit te pakken en een tent aan te schaffen. De plannen hebben we nog wel, maar staan nu op een laag pitje. We willen liever een sterk collectief blijven dan verwachtingen van elkaar hebben die we niet waar kunnen maken.
In de zomer hebben jullie werk, op festivals enz. maar wat doet iedereen in de winter?
Ja in de zomer kunnen we ons aardig “verkopen” en trekken we van festival naar festival we hebben in de afgelopen 7 jaren meer dan 280 voorstellingen gegeven in meer dan 10 Europese landen. In de winter en na seizoen is dat anders, we werken samen van april tot september, daarna gaat iedereen zijn eigen weg.
Ik probeer dan bij andere (kerst)circussen te werken maar dat valt niet altijd mee. Het is soms lastig om een contract te krijgen. Maar zo werkte ik in de winter bijvoorbeeld bij Circus Dalmatin in Heerlen, Freiwald in Nijmegen, Circus Salto in Friesland etc. Ook geef ik soms workshops en gast-lessen bij kindercircussen, het is leuk werk en circus gerelateerd, altijd beter dan in een fabriek.
Het lijkt me geen huisje boompje beestje bestaan Waar leven jullie van? En hoe leven jullie, als echte circuszwervers in caravans?
Op het moment zijn we bezig in het LBB (Landbouw Belang) (ook een cultureel jongeren centrum) in Maastricht, er zijn hier repetitie plekken, gastenkamers en een keuken. Ook is er plek voor onze wagens, ieder van ons heeft een eigen (woon)wagen of caravan waar in we tijdens het seizoen wonen. Als we in het buitenland optreden stijgen de reiskosten af en toe de pan uit, dan is het voor een festival interessanter om ons in te vliegen of we gaan met de boot, vaak krijgen we dan een hotel aangeboden of slapen we op een universiteit die toch vakantie heeft of bij de plaatselijke zee verkenners.
We kunnen er in het seizoen goed van leven, maar het is natuurlijk geen vet pot. We zorgen goed voor elkaar, en zorgen dat er altijd iets te eten is. Samen koken en eten is iets wat je bij traditionele circussen niet veel (meer) ziet.
Wordt jullie programma ook geregisseerd, hoe ontstaat het?
Alle ideeën en acts hebben we zelf bedacht, ook de samenstelling van het programma. Om onze voorstelling te verbeteren maken we gebruik van outside-eye’s en een regisseur. Kermiz is vooral met de hulp van Adrian Schvarzstein (o.a. Circus Klezmer, Circus Ronaldo) verbeterd, hij haalt de “ruis” er uit en zorgt voor een goed gebalanceerde hilarische voorstelling.
Waar gaan jullie dit jaar heen?
Er staan optredens gepland in Duitsland, Frankrijk en België. Ook spelen we dit jaar weer op Hoogte 80 in Arnhem tijdens Hemelvaart. Het volledige tour schema is nog niet bekend, maar komt vrij snel op onze site te staan.
Meer weten over waar Platzak te zien is?
https://www.cirqueduplatzak.com/agenda
Meer weten over hoe het leven is van deze bijzondere circusartiesten, vrijbuiters… avonturenzoekers? Zowel op de facebookpagina van Platzak als van Culturele vrijplaats Landbouwbelang kun je je hart ophalen, honderden sfeerfoto’s.
Meer weten over Rein de Kok?
http://rein013.wixsite.com/rein-rangpang
