Nu de tijd van het kerstcircus voor de deur staat, blijkt Circusweb nog even terug naar het ‘herfstcircus’.
Cedric Stalpers (verbonden aan de Universiteit van Tilburg en fervent circusbezoeker) deelt in het onderstaande artikel zijn bevindingen over Festival Circolo 2023:
De derde keer is het moeilijkst. Uit publieksonderzoek blijkt namelijk dat de derde editie van een kerstcircus vaak degene is met de laagste opkomst. Waarom dat zo is, is voor onderzoekers niet helemaal duidelijk. Hebben de eerste twee edities te hoge verwachtingen gewekt die niet meer waargemaakt kunnen worden? Denken na twee succesvolle edities organisatoren te makkelijk dat het publiek toch wel zal komen? Of is simpelweg het nieuwtje eraf? Hoe is de situatie bij Festival Circolo dat – na corona – voor de derde keer georganiseerd is?
Kempentoren
Eén voorstelling die zeker niet te klagen had over gebrek aan belangstelling was ‘Funnel Vision’ van Company Alud. Hier maakte Circolo optimaal gebruik van de nieuwe locatie het Spoorpark (twee eerdere Tilburgse edities waren in het Leijpark gesitueerd), waar de Kempentoren onmisbaar onderdeel van een acrobatisch geheel was. Deze dertig meter hoge toren was altijd al een schitterend decorstuk op zoek naar een voorstelling, en de artiesten van Alud gaven die terecht een centrale rol bij hun sierlijke luchtsprongen.
Niet alleen toeschouwers werden uitgedaagd de strijd aan te gaan met hun hoogtevrees – ook een van de acrobaten zelf moest die overwinnen tijdens zijn elegante tocht over traptreden en bungelend in het trapgat, talloze meters boven de toppen van de verschillende chapiteaus in het Spoorpark. De bezoekers werden stil van de moed en vaardigheid van deze twee acrobaten.
De tekst gaat door onder de foto.
Too Far Out
De openingsvoorstelling van het festival was ‘Too Far Out’ van Project JJ; twee alumni van de Tilburgse circusacademie. Een maand eerder hadden de diabolo-artiesten opgetreden op festival Plein de Cirque in het nabijgelegen Turnhout (België). Knap hoe het duo een half uur lang hun publiek wist te betoveren met louter diabolotricks. Toen zij beseften dat dat gelukt was, waren de dankbaarheid en speelvreugde van hun gezichten af te lezen.
Dit jaar voerden de tweedejaars studenten van dezelfde circusacademie (net als vorig jaar met Bohema) een wervelende, acrobatische ensemble-act op, waarmee ze voorbijgangers betoverden. Deze acts toonden dat nouveau cirque iets anders kan bieden dan klassiek circus, zonder daarbij het publiek te verliezen.
Kinderen kwijtgeraakt?
Een enkele keer viel echter wél te vrezen dat artiesten de aansluiting met het publiek kwijtraakten en over hun hoofden heen speelden. Zo bezochten kinderen van een buitenschoolse opvang een acrobatische dansvoorstelling die behoorlijk abstract was. Ook voor volwassenen. Zou dit wel naar meer smaken en de kinderen motiveren volgend jaar terug te komen? Hier had de informatie op de website preciezer mogen zijn om hun ouders en andere begeleiders te helpen een passender show uit te kiezen. Het advies aan het festival is om voortaan een of twee shows te programmeren die echt voor alle leeftijden zijn, zoals in 2018 Compagnie Barolosolo dat was.
Een geslaagder initiatief was dat van studenten van de circusacademie onder het Circusgewelf. Als grote broers en zussen hielpen zij kinderen bij het uitvoeren van acrobatische trucs op een iglovormig klimrek. Bezoekers die in de wachtrij stonden voor het charmante ‘Parbleu!’ van Atelier Lefeuvre keken er vol bewondering naar. Even jonge als dappere acrobaatjes werden hier enthousiast gemaakt voor een loopbaan in de piste. Er hadden meer van dergelijke activiteiten voor kinderen mogen zijn.
De tekst gaat door onder de foto.
Oud en nieuw
Een voorstelling die de verwachtingen helaas niet helemaal waarmaakte was die van Circus Pardi. De tent en website van het gezelschap wekten de indruk van een charmant rondreizend gezelschap dat een mengsel van klassiek en nouveau circus bood. De bekende tricks van het klassieke circus in een modern jasje. Vanaf de eerste minuten van de voorstelling werd dit moderne karakter onderstreept, toen een klassieke clown de tent uitgebonjourd werd. “Hier is geen plaats voor zo’n ouderwetse clown!,” schreeuwde een van de artiesten. Met de clown leek echter ook het kind in het badwater weggegooid te zijn.
Alhoewel er enkele fraaie nummers in de trapeze en op een fiets getoond werden, viel de voorstelling herhaaldelijk stil door monologen in het Frans, die niet goed te volgen waren. Net zomin als acteurs niet per definitie goede acrobaten zijn, zijn acrobaten niet per se goede acteurs, die vlot monologen opvoeren. Ook de muzikale begeleiding van de acts was niet zo zuiver als die van Collectif Malunées (Forever Happily; editie 2018) of Music Meets Circus (editie 2021).
Subtiele mimiek
Gelukkig wisten verschillende voorstellingen de verwachtingen wel te overtreffen. En ‘Attendent le Grand Soir’ van de dansende acrobaten Le Doux Supplice was een heerlijke, wervelende en toegankelijke show.
De voorstelling begint rustig met vallende en vangende acrobaten, maar neemt al snel in tempo en moeilijkheidsgraad toe. Het gezelschap maakt niet alleen indruk door hun krachtige acrobatiek, maar ook door de subtiele blikken die de acrobaten elkaar toewerpen. Met dezelfde blikken weten ze steeds meer toeschouwers in de piste en op de dansvloer te krijgen. Totdat aan het einde van de show er meer bezoekers in de piste zijn dan erbuiten. De acrobaten betoverden, niet alleen met de kracht van hun lichaam, maar ook met hun subtiele mimiek. Ze bieden een magische en avondvullende voorstelling.
Jong en oud
Zo waren er meer publiekslievelingen. Waaronder de acrobatische voorstellingen ‘Glorious Bodies’ van het Leuvens gezelschap Circumstances. Alle acrobaten van dit gezelschap waren weliswaar ouder dan 55. Toch stonden deze ervaren artiesten na hun acrobatische hoogstanden, verbonden door complexe choreografie, vriendelijk en volledig op adem hun publiek te woord. Een publiek dat een dag later met een mengsel van angst, ver- en bewondering naar het Afrikaanse Circus Baoabab keek; een West-Afrikaans gezelschap van acrobatische krachtpatsers, aangevuld met een pijnlijk goede slangenmens.
Waar in Glorious Bodies de plaats van oudere artiesten in de piste centraal stond, kende de Afrikaanse voorstelling ‘Yé’ de gewelddadige strijd om water als centraal thema. Jonge en krachtige Arikanen vechten om water en land. In de show gaat het er weinig zachtzinnig aan toe. De staande ovatie – voor beide acorbatenploegen, de jonge en de oudere – is er niet minder om.
Hoofd en hart
Een andere knappe voorstelling was ‘Céline’ van Sinking Sideways, waarbij de Belgische acrobaten een voortdurende beweging toonden. Zodra deze beweging eenmaal in gang was gezet, bleven ze patronen herhalen terwijl hun podium langzaam kantelde. Door die kanteling werd het patroon verstoord en de acrobatiek gecompliceerd. Het is een knap gechoreografeerde voorstelling, die wel eerder hoofd dan hart raakte. Knap bedacht en uitgevoerd, maar niet zo meeslepend als En Attendent le Grand Soir.
De tekst gaat door onder de foto.
Kruisbestuiving
Zoveel circus zien inspireert. Kan er een kruisbestuiving ontstaan tussen klassiek en nouveau circus op het festival? Bezoekers met jonge kinderen lijken naar een dergelijk concept op zoek. Circus en kinderen hebben veel met elkaar te maken, maar hoeveel voorstellingen op het Spoorpark zijn echt geschikt voor deze jonge doelgroep?
De voorstelling van Cirque Pardi had een te laag tempo en was bovendien anderstalig, waardoor delen van de voorstelling over de hoofden van kinderen heen gingen. Is het een idee om volgend jaar een klassiek jeugdcircus laten optreden in samenwerking met studenten van de ACaPA? De studenten kunnen het klassieke concept nieuw leven in blazen en broodnodige vernieuwing beiden. En het klassieke circus kan hen met beide benen op de grond houden. En ervoor zorgen dat ze niet over de hoofden van jonge toeschouwers heen spelen. Zowel publiek, klassiek als nouveau circus winnen hierbij.
Vloek van de derde?
Uiteindelijk bleek Circolo gelukkig geen last te hebben van de vloek dan de derde keer. Drie keer was géén schipbreuk. Ook Cirque Pardi – naar de smaak van deze recensent een voorstelling die voor verbetering vatbaar was – was verschillende keren uitverkocht, en dat gold voor vele shows. Over publieke belangstelling had het festival zeker niet te klagen. Om die te behouden raden we zeker een kruisbestuiving tussen klassiek en nouveau aan, meer aandacht voor de jeugdige bezoekers en daarmee een accurater bewegwijzering.
