De 26ste editie van de Zwarte Cross barstte afgelopen donderdagavond ‘los’. Het festivalmotto van 2024: ‘Make schik not war’. Dat belooft wat!
Ook dit jaar kent het festival in het Achterhoekse Lichtenvoorde met ruim 500 (!!!) acts een zeer diverse programmering. Muziek (met onder andere Ilse DeLange, Joost Klein en Armin van Buuren), cross (waar het festival ooit mee begon), stunts, theater en… circus!
Het 2024-design van het Zwarte Cross-hoofdpodium. (Foto: Frens te Kiefte)
Op de fameuze ‘Theaterweide’ geniet het publiek nog tot en met zondag 21 juli volop van circus, straattheater en variété.
Hydra Theater tijdens hun ronde over het Zwarte Cross-terrein. (Foto: Frens te Kiefte)
Dat betekent: genieten van onder andere Hans Klok, de Hirondelles (‘de kinderen van Circus Zanzara’), Circus Fantâsia en Släpstick. Circusweb bezocht de vrijdag-programmering en sprak de artiesten.
Zwarte Cross tijdens de Erfgoed-klasse. (Foto: Frens te Kiefte)
Circus, magic en opera komen tevoorschijn uit ‘The Incredible Box’
Jaarlijks programmeert de Zwarte Cross een flink aantal straattheatervoorstellingen. Bijzondere rondlopende acts en voorstellingen met een kop en een staart.
Zwarte Cross 2024. (Foto: Frens te Kiefte)
Zo speelde ‘Companyia La Tal’ op de Theaterweide met hun ‘The Incredible Box’. Een voorstellingsconcept dat ruim 150 geleden in première ging. Nu – in 2024 – is de achterkleinzoon van de oprichter samen met twee assistent-acteurs degene die met The Incredible Box over de wereld tourt. Een draaiwiel maakt dat de kast in een half uur een aantal keren ronddraait en er verschillende scènes worden gespeeld. De keuze-opties van The Incredible Box? ‘CIRCUS’ (hilariteit met een levende kanonskogel), ‘MAGIC’ (met komische wisseltrucs) en ‘OPERA’ (inclusief een vastlopende operastem).
‘Companyia La Tal’. (Foto: Frens te Kiefte)
Het voorstellingsconcept is bijzonder interessant. De uitvoering zelf is her en der een tikkie cliché. Maar de Zwarte Cross-bezoeker keek vrijdag geboeid en met een lach naar de drie Spaanse straattheaterartiesten.
‘Companyia La Tal’. (Foto: Frens te Kiefte)
Optreden dichtbij huis
Eenzelfde interesse was er voor de Hirondelles. Circus Zanzara-dochter Jans Duijker, haar man Rik en hun collega Martijn speelden vlak naast The Incredible Box hun voorstelling ‘Crèpes de la Bete’. Humor, acrobatiek en theater troffen elkaar in een voorstelling in restaurant-setting. En enkele toeschouwers werden daarbij restaurantgasten die middenin het spektakel belandden.
Hirondelles met ‘Crèpes de la Bete’. (Foto: Frens te Kiefte)
Rik vertelt aan Circusweb: “Het is de eerste keer dat we op de Zwarte Cross een van onze voorstellingen spelen. We hebben aan de organisatie wel eens wat spullen verhuurd en kennen zodoende het evenement. Maar nu is het: show time! En dat is genieten. Overdag spelen we onze voorstelling en in de avond slapen we fijn thuis in Doetinchem, niet ver bij het festival vandaan”.
Wat interessant was om te zien: een groot publiek had écht aandacht voor Crèpes de la Bete. Praktisch alle toeschouwers keken de volledige dertig minuten durende voorstelling. En dat terwijl de voorstelling niet een half uur lang ‘vol gas’ is, het rustigere theatrale momenten bevat en er tegelijkertijd iets verderop bijvoorbeeld Waylon op het hoofdpodium zong en motoren over de crossbaan scheurden.
Hirondelles met ‘Crèpes de la Bete’. (Foto: Frens te Kiefte)
Jans kan dat goed verklaren: “De Zwarte Cross-bezoekers boeken hun kaartjes lang van tevoren (de kaartverkoop startte 18 november 2023, red.). Op dat moment is nog niet de volledige programmering bekend. Maar de kaarthouders weten: dat komt wel goed, het wordt vast en zeker leuk. Men komt hier dan ook voor dat specifieke ‘Zwarte Cross-gevoel’. De bezoeker is bereid om kennis te maken met de cross-over (een leuke woordspeling in deze) van onder andere muziek, stunts, circus, theater en wetenschap.
Jan Duijker van de Hirondelles. (Foto: Frens te Kiefte)
Ondanks dat er zó ontzettend veel te zien is in een Zwarte Cross-weekend en er grote nationale en internationale muziekartiesten optreden, voelen wij ons – als artiesten van de Theaterweide – ontzettend welkom. Soms spelen we onze voorstelling op evenementen, waarbij we voelen: ‘we zijn hier eigenlijk een beetje opvulling, omdat de organisatie iets met circus of theater wilde doen’. Hier is dat compleet niet het geval. Er heerst een intense saamhorigheid tussen artiesten, organisatie en bezoekers.
V.l.n.r. Rik, Martijn en Jans. (Foto: Frens te Kiefte)
Je merkt hier op het terrein dat de organisatie ook de Theaterweide met zorg aanpakt en oog voor detail heeft. De geluidssturing is daar een goed voorbeeld van. Het festivalterrein is immens, overal treden acts tegelijkertijd die geluid produceren. En tóch hebben we daar geen last van tijdens onze voorstelling, omdat de geluidsbanen elkaar niet hinderlijk kruisen”.
Het was hard werken voor Släpstick
In een grote theatertent achter de speelplek van de Hirondelles speelde vrijdag het theatergezelschap ‘Släpstick’. De heren hadden het tijdens de eerste van hun twee voorstelling samengevat: zwaar.
De kwaliteit van de Släpstick-heren is ongekend. Dat was eerder te zien in onder andere hun voorstelling ‘The Roaring Twenties’. Muzikaliteit, variété en elementen van het traditionele circus verwerkt Släpstick tot een grandioos geheel.
Släpstick. (Foto: Frens te Kiefte)
Het gezelschap speelde in Lichtenvoorde delen van diezelfde voorstelling. De virtuositeit was tijdens hun Zwarte Cross-performance zeker zichtbaar. Maar Släpstick wist het publiek tijdens hun eerste vrijdag-voorstelling niet te overtuigen. Dat was jammer genoeg merkbaar aan het vele geloop van bezoekers die de theatertent verlieten.
Waar het aan lag? Met vlagen oogden de Släpstickers wat onzeker. Na afloop vertelt Släpstick-lid Rogier Bosman aan Circusweb dat het hard werken was met het vele geluid om de theatertent heen.
Daarnaast selecteerden de artiesten een aantal scènes uit hun volledige voorstelling, waarbij vooral de eerste vijftig procent niet helemaal overkwam. Terugdenkend aan de volledige The Roaring Twenties-voorstelling waren dat juist scènes die meer lading krijgen wanneer je ze plaatst in het perspectief van een avondvullend theaterprogramma.
Släpstick. (Foto: Frens te Kiefte)
Gezegd moet ook dat de tweede vijftig procent scènes bevatte die beter tot zijn rechtkwamen op een festival als de Zwarte Cross. Denk hierbij aan het buikspreken met standbeelden van componisten Schubert en Beethoven en het tapdansen met tapdansschoenen, klompen, schaatsen en skilatten.
Släpstick. (Foto: Frens te Kiefte)
Ook de klassieke clownsact ‘de spiegelentree’ werd gewaardeerd. Släpstick-leden Rogier en Willem toonden hierbij een sterke en ‘eigen’ variant van deze klassieker. Theatraal met een perfecte timing.
Ingrediënten genoeg voor een terugkeer van deze formatie naar de Zwarte Cross.
Kitty’s Circus Splash
Circus Fantâsia van Kitty Hagen siert al enkele jaren de line-up van de Zwarte Cross. Dit jaar gebeurt dat onder de naam ‘Kitty’s Circus Splash’.
Rond de klok van 22.00 uur probeert Kitty – die in de voorstelling de rol van ‘Frieda, de konigin van de zee speelt’ – het laatste rondlopende festivalpubliek te overtuigen om de circustent te betreden. “KOMM BINNEN IN DIE BOOT VON FRIEDA… WIR FANGEN AN. KOMM SCHNELL!”
Circus Fantâsia/ Kitty’s Circus Splash. (Foto: Frens te Kiefte)
In een vermakelijke voorstelling van circa dertig minuten ziet het publiek clownerie, twee luchtacts, rola-rola, jonglage, magic en glaslopen. Humor, spanning en sensatie. Uitgevoerd door Vikingen, Galliërs en Schotten.
Jongleur Joachim. (Foto: Frens te Kiefte)
Voor Kitty Hagen begon haar Zwarte Cross-geschiedenis negen jaar geleden. Ze vertelt daarover: “Vincent van Leth is een goede vriend van mij. Hij boekt voorstellingen voor de Zwarte Cross en nodigde ons negen jaar geleden uit voor ‘Het Blagenparadijs’. Dat is een deel van het Zwarte Cross-terrein waar van alles te zien en te doen is voor kinderen, de jongste festivalbezoekers.
Kitty Hagen. (Foto: Frens te Kiefte)
Circus Fantâsia was daar vijf jaar lang te zien, totdat het concept van Het Blagenparadijs veranderde. Toen speelden we een jaar niet op de Zwarte Cross. Vervolgens kreeg ik de vraag of we niet wat konden realiseren op de Theaterweide.
Dat werd ‘Theater Obscura’. Samengevat houdt dat in dat mijn circustent hier een weekend staat en die naam als speellocatie draagt. En in Theater Obscura is van alles te zien: bandjes, woordkunstenaars, lezingen en we spelen er dus ook onze circusvoorstelling”.
Circus Fantâsia/ Kitty’s Circus Splash. (Foto: Frens te Kiefte)
Vlak voordat Kitty met haar Circus Fantâsia op zomertour door Nederland gaat, trapt ze de zomer af bij de Zwarte Cross. De voorstelling bij het festival duurt dertig minuten en bevat highlights uit het zomerprogramma dat twee keer 45 minuten duurt.
Kitty vertelt daarover: “Tijdens de zomertour is de voorstelling toegankelijker, voor de hele familie. Hier mag het voor de crossers wat rauwer zijn.
Vorig jaar speelden we bij de Zwarte Cross een voorstelling die her en der wat sexy elementen kende. Na afloop kwam een eigenaar van een vakantiepark naar me toe. Hij zat toevallig in het publiek en later in de zomer speelde Circus Fantâsia op zijn vakantiepark. Hij tegen mij: ‘Uhm Kitty… gaat dat wel goed bij mijn vakantiepark? Kan je bij mij iets meer kuisheid toepassen?’ Hahaha!”
Negen jaar onderdeel zijn van de Zwarte Cross ervaart ze als iets bijzonders. Hagen: “Voor ons als artiesten is hier alles perfect verzorgd. Zwarte Cross is groots en voor alle leeftijden. Kinderen, volwassenen, mensen met een beperking, Nederlandse en buitenlandse bezoekers: iedereen is welkom en elke bezoeker ervaart een topevenement.
Circus Fantâsia/ Kitty’s Circus Splash. (Foto: Frens te Kiefte)
Er is hier ontzettend veel te doen voor de bezoeker. Ik kan me voorstellen dat men er soms een beetje onrustig van wordt. Terwijl wij een voorstelling spelen, zijn er nog tientallen andere dingen die te bekijken zijn. Wat ik daardoor ieder jaar misschien wel het leukste vind: de uitdaging om de mensen in de tent te houden. Je werk doen op een event van deze omvang en de mensen ‘vasthouden’… heerlijk!”
Hans Klok, de hit tijdens de vrijdag-programmering
Hét gesprek van de dag op de Theaterweide was zonder twijfel de lange rij van mensen die het optreden van Hans Klok wilden bijwonen. Al ruim een uur voor aanvang vormde de steeds langer wordende wachtrij zich.
Waar overdag veelvuldig “oh… Hans Klok speelt hier ook vanavond!” klonk, veranderde dat rond de avond naar “heb je die rij bij Hans Klok gezien… NIET NORMAAL!”.
Hans Klok tijdens zijn optreden op de Zwarte Cross. (Foto: Frens te Kiefte)
Bezoekers die vijftien minuten voor aanvang dachten “laten we die kant maar eens oplopen om Hans aan het werk te zien” kwamen bedrogen uit. Want op dat moment had aansluiten in de rij zichtbaar geen zin meer.
De toeschouwers die wél naar binnen konden, beleefden magische momenten. Backstage werden vroeg in de middag eindeloos veel grote zwarte kisten uit een vrachtwagen gereden. Stukken wit tape met daarop het woord ‘SNABBEL’ sierden die kisten.
Snabbelprogramma of niet: Hans zette een top performance neer. In een sneltreinvaart vloog in een halfuur de ene na de andere illusie voorbij.
Hans Klok tijdens zijn optreden op de Zwarte Cross. (Foto: Frens te Kiefte)
Hans’ charisma, zijn blonde wapperende haren en witte lach, de glitters in de kostuums en de sexy ‘Divas of Magic’ gingen hand in hand met het ruige, het rauwe en het ‘met zand op je benen het festivalterrein bewandelen’ van de Zwarte Cross.
Dit optreden was waar de Zwarte Cross op zat te wachten. Kinderen en vrouwen wisten na de show niet hoe snel ze vlak voor het podium de spelkaarten – die Hans in lucht gooide en uit zijn mond toverde – van de grond moesten rapen. Een magisch souvenir.
Hans Klok. (Foto: Frens te Kiefte)
De stuggere en stoere cross-kerels (met de nodige ‘sappies’ in hun mik’) trakteerden Hans op hun beurt ook op een magisch souvenir: een staande ovatie en het tonen van respect door het roepen van ‘HANSIE, HANSIE, HANSIE!’
Hans Klok en zijn ‘Divas of Magic’. (Foto: Frens te Kiefte)
